در دنیای سلامت و تندرستی شما می‌توانید افسانه‌هایی را پیدا کنید که همه‌ی آن‌ها بدون بررسی علمی و تحقیقات دانشمندان بر سر زبان‌ها می‌افتند. یکی از سوالاتی که برای برخی افراد پیش می‌آید این است که «آیا بدنسازی قد را میسوزاند؟»
این سوال را می‌توانید در مطب پزشکی دکترهای تغذیه و باشگاه‌ها بشنوید که آیا بدنسازی رشد قد را متوقف میکند؟ اغلب والدین کودکان زیر ۱۸ سال نگران این موضوع هستند. نگرانی درباره‌ی همچین مسئله‌ای منطقی به نظر می‌رسد، اما در ادامه‌ی این مطلب همراه ما باشید تا تاثیر بدنسازی بر قد را بیشتر بررسی کنیم و بفهمیم آیا این سوال واقعیت دارد یا خیر.
علم درباره‌ی مسئله‌ی بدنسازی و قد چه می‌گوید؟
این افسانه که می‌گوید: «وزنه زدن بچه‌ها در سنین کم باعث جلوگیری از رشد آن‌ها می‌شود» ثابت نشده و توسط هیچ کدام از تحقیقات علمی تایید نمی‌شود؛ بلکه با توجه به تحقیقات و مطالعات دانشمندان، اگر برنامه‌ی تمرین قدرتی برای افراد به درستی طراحی شود و تحت نظارت مربی حرفه‌ای انجام شود، فواید بی‌شماری هم می‌تواند داشته باشد.
آکادمی اطفال آمریکا (AAP) به این نتیجه رسیده است که برخلاف آنچه بسیاری معتقدند، تمرینات قدرتی برای کودکان ۸ سال به بالا می‌تواند راهی ایمن برای تقویت قدرت و تناسب اندام باشد.
برخی از این فواید عبارت‌اند از:
> افزایش قدرت بدنی و بهبود شاخص استحکام استخوان (BSI)
> کاهش خطر شکستگی استخوان
> کاهش احتمال آسیب‌های مرتبط با ورزش
> بالا رفتن اعتماد به نفس
> تمایل به تناسب اندام و بهبود عملکرد ورزشی
چرا برخی مردم بر این عقیده هستند که بدنسازی باعث توقف رشد می‌شود؟
به احتمال زیاد، این افسانه که بلند کردن وزنه مانع رشد می‌شود، ناشی از نگرانی در مورد آسیب دیدن صفحات رشد کودکان با شرکت در یک برنامه‌ی تمرینی قدرتی است. دکتر راب راپونی (Rob Raponi)، پزشک طبیعی درمانی و متخصص تغذیه‌ی ورزشی، می‌گوید: «این تصور غلط که بلند کردن وزنه مانع رشد می‌شود، احتمالا برگرفته از این موضوع است که وارد شدن آسیب به صفحات رشد در استخوان‌های نابالغ، می‌تواند منجر به متوقف شدن رشد شود.»
با این حال، او اشاره میکند که آسیب‌های وارده می‌توانند ناشی از فرم ناصحیح، وزنه‌های بیش از حد سنگین و عدم نظارت یک مربی حرفه‌ای باشند. بنابراین با یک برنامه‌ی مناسب، هرگز اتفاق ناگواری رخ نخواهد داد.
چیزی که در این افسانه به آن اشاره نمی‌شود، این است که احتمال وارد شدن آسیب با اشتباه انجام دادن هر نوع ورزشی، حتی ورزش های هوازی ساده مثل دوچرخه‌سواری، ممکن است ایجاد شود و فقط مختص وزنه‌برداری و کار با تجهیزات بدنسازی نخواهد بود. در واقع، بین ۱۵ تا ۳۰ درصد از تمام شکستی‌ها در دوران کودکی به دلیل آسیب وارده بر صفحات رشد هستند.
صفحات رشد شما در واقع نواحی غضروفی بافت در حال رشد در انتهای استخوان‌های بلند هستند (مثلاً استخوان ران یا بازو). این صفحات زمانی که افراد جوان به بلوغ جسمی می‌رسند، به استخوان سفت تبدیل می‌شوند؛ اما در طول رشد نرم‌تر هستند و به همین بیشتر در معرض آسیب هستند.
اما فقط به این دلیل که صفحات رشد مستعد آسیب هستند، باعث نمی‌شود که یک نوجوان یا جوان باید از وزنه زدن و انجام بدنسازی اجتناب کند.
کریس ولف (Chris Wolf)، متخصص طب ورزشی و متخصص ارتوپدی ترمیمی در گروه پزشکی بلوتیل، می‌گوید: «عقیده‌ی مشترک بین متخصصان پزشکی این است که وزنه‌برداری و بدنسازی در کودکان زیر ۱۸ سال تا زمانی که به درستی و تحت نظارت انجام شود، ایمن است.»
تفاوت تمرین قدرتی و تمرین با وزنه‌ی سنگین
مانند هر ورزش دیگری، تمرین با وزنه می‌تواند مدل‌های مختلفی داشته باشد و زمانی که بحث سلامت کودک شما در میان باشد، توجه به این مسئله اهمیت دارد. تمرینات قدرتی (Strength Training) متفاوت از تمرینات با وزنه‌ی سنگین و پاورلیفتینگ هستند.
تمرین با وزنه‌های سنگین می‌تواند فشار شدیدی را بر روی عضلات، تاندون‌ها و مفاصل وارد کند که برای یک نوجوان در حال رشد انتخاب مناسبی نیست. از سوی دیگر، تمرینات قدرتی و آمادگی جسمانی به بهبود سلامت عمومی و تناسب اندام کمک می‌کنند.
چگونه ایمن ورزش کنیم؟
اگر کودک شما علاقه‌مند به شروع یک برنامه‌ی وزنه‌برداری یا بدنسازی است، موارد زیادی وجود دارند که باید در نظر داشته باشید؛ برخی از این موارد را در ادامه بررسی خواهیم کرد:
۱. سخت نگیرید
زمانی که در سنین نوجوانی هستید، مهم است که به خودتان سخت نگیرید؛ مهم است که همه چیز را آهسته پیش ببرید و به تدریج قدرت خود را افزایش دهید. نباید انتظار داشته باشید که یک شبه قادر به استفاده از وزنه‌های سنگین باشید. این موضوع به معنی شروع با وزنه‌های سبک‌تر، تکرارهای بیشتر و تمرکز بر اجرای صحیح حرکت به جای تمرکز روی وزن دمبل‌ها است.
۲. اینکه چقدر بزرگ هستید، اهمیتی ندارد
طبق گفته‌ی دکتر الکس تابرگ (Alex Tauberg)، کودکان زیر ۱۸ سال نباید با هدف افزایش سایز عضلانی وزنه‌برداری و بدنسازی انجام دهند. در واقع، بیشتر مزایایی که یک کودک از وزنه‌برداری به دست می‌آورد، وابسته به اعصاب و عضلات خواهد بود. زمانی که یک کودک قادر به انجام حرکات با وزنه‌های سنگین‌تر باشد، معمولا به دلیل افزایش عملکرد عضلانی او است، و نه به دلیل بزرگ شدن عضلات. برنامه‌ی تمرینی باید با در نظر گرفتن این موضوع طراحی شوند.
۳. سن فقط یک عدد است
تعیین کردن اینکه یک کودک یا نوجوان چه زمانی برای شروع برنامه‌های قدرتی و وزنه‌برداری آماده است، باید به صورت فردی و با در نظر گرفتن شرایط بدنی او انجام شود و نه فقط بر اساس سن.
دکتر آدام ریوادنیرا (Adam Rivadeneyra)، پزشک ورزشی در موسسه‌ی ارتوپدی هوگ می‌گوید: «برای فراهم کردن ایمنی در ورزش باید به بلوغ فرد و نظارتی که بر او می‌شود توجه کرد.» همچنین توانایی پیروی از قوانین و دستورالعمل‌ها برای یادگیری صحیح الگوهای حرکتی بسیار مهم است.
۴. از پایه اصولی شروع کنید و آن را برای خود سرگرم کننده کنید
دکتر راپونی معتقد است که بدنسازی و وزنه‌برداری تا زمانی که اصولی و تحت نظارت انجام شود، می‌تواند لذت‌بخش و هیجان‌انگیز باشد. او توصیه میکند تمرینات خود را در ابتدا بدون وزنه و فقط با وزن بدن خود شروع کنید؛ شنای اصلاح شده، اسکات بدون وزنه، پلانک و دراز و نشست برخی از تمرینات مناسب هستند که بدون نیاز به هیچ وزنه‌ای می‌توانید انجام دهید.
۵. نظارت صحیح، کلید ایمن بودن است
اگر نوجوان شما علاقه‌مند به شرکت در تمرینات قدرتی است، مطمئن شوید که تحت نظر یک مربی باتجربه و حرفه‌ای تمرین میکند. یک مربی حرفه‌ای باید برای همچین شرایطی آموزش دیده باشد و بتواند یک برنامه‌ی تمرینی مناسب و مخصوص فرزند شما طراحی کند.
همچنین بهتر است فرزند خود را به سالن‌های بدنسازی که تجهیزات پیشرفته دارند نبرید، زیرا این دستگاه های بدنسازی برای بزرگسالان طراحی شده‌اند و ممکن است خطر ایجاد آسیب در کودکان را بالا ببرند.
حرف آخر
به طور کلی، گاها برخی افراد به خود این اجازه را می‌دهند تا بدون مدرک و دلیل علمی، نظرات شخصی خود را در مورد موضوعات مختلف بیان کنند. افسانه‌های زیادی در حوزه‌ی ورزش و سلامت وجود دارند که ممکن است سال‌ها در ذهن مردم جای گرفته باشند، اما دلیل نمی‌شود که همه‌ی آن‌ها درست و موثق باشند. در این مطلب سعی کردیم به طور کلی پدیده‌ی بدنسازی و تاثیر آن بر قد و رشد را بررسی کنیم؛ امیدواریم که برایتان مفید بوده باشد.
